15 maja 2020 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana „Tarcza Antykryzysowa 3.0”, ustawa rozszerzająca pomoc państwa w związku z pandemią, a także wznawiająca bieg terminów sądowych. Podobnie jak poprzednie tarcze antykryzysowe, również i ta dotyka wielu obszarów życia społecznego. Spośród najważniejszych zmian zwracamy uwagę na:

1.   Rozszerzenie zakresu zwolnienia ze składek ZUS

Ze zwolnienia ze składek na ZUS za okres od 1 kwietnia do 31 maja 2020 r. mogą skorzystać także osoby prowadzące działalność gospodarczą, opłacające składki wyłącznie za siebie, których przychody przekraczają 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej (tj. 15.681,00 zł), jeżeli dochód w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek (w kwietniu, jeśli przedsiębiorca ubiega się o zwolnienie za kwiecień i maj lub w maju, jeżeli ubiega się o zwolnienie wyłącznie za maj) nie był wyższy niż 7.000,00 zł. Przedsiębiorca może uzyskać zwolnienie za kwiecień i maj, nawet jeżeli składki za te miesiące zostały już opłacone. W takim przypadku ZUS uzna opłacone składki jako nadpłatę lub na wniosek zwróci wpłaconą kwotę. O zwolnienie mogą ubiegać się wyłącznie płatnicy, którzy nie mają żadnych zaległości wobec ZUS za okresy wcześniejsze.

2.   Wznowienie biegu terminów sądowych

Terminy sądowe na mocy specustawy z 31 marca 2020 r. zostały zawieszone. Ich bieg zostanie wznowiony 7 dni po wejściu w życie ustawy. Ponieważ przepis ten wszedł w życie 16 maja, terminy wznawiają bieg w sobotę, 23 maja. Co istotne, terminy nie zaczną biec od nowa, więc obliczając termin należy uwzględnić czas, który upłynął przed ich zawieszeniem.

3.   Nowe zasady prowadzenia postępowań cywilnych i sądowoadministracyjnych

W okresie obowiązywania stanu epidemii i roku od jego ustania rozprawy, zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i sądowoadministracyjnym, odbywać mają się zdalnie, a osoby w nich uczestniczące nie muszą znajdować się w budynku sądu. Przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego „stacjonarnie” będzie możliwe tylko wtedy, gdy ich przeprowadzenie nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nich uczestniczących. Ustawodawca nie określił kto i w jakim trybie będzie mógł podjąć decyzję o sposobie przeprowadzenia rozprawy. Należy zatem spodziewać się, że pozostanie to w gestii prezesów sądów. Ustawa nie przewiduje wydania w tym zakresie przepisów wykonawczych.

W postępowaniu cywilnym przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, zaś przeprowadzenie wymaganych przez ustawę rozprawy lub posiedzenia jawnego mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w nich uczestniczących i nie można przeprowadzić ich zdalnie. Takiemu zarządzeniu każda ze stron będzie mogła się sprzeciwić w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym analogicznie przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego w składzie trzech sędziów. Stronom nie przysługuje jednak prawo sprzeciwu.

Naczelny Sąd Administracyjny będzie mógł rozpoznawać skargi kasacyjne na posiedzeniu niejawnym, jeżeli wszystkie strony wyrażą na to zgodę w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o takim zamiarze. Skargi kasacyjne na posiedzeniach niejawnych będą rozpatrywane w składzie trzech sędziów.

Wątpliwości budzą konsekwencje wyrażenia przez strony postępowania sprzeciwu lub niewyrażenia zgody, jeżeli sąd nie posiada możliwości przeprowadzenia rozpraw zdalnie także w późniejszym terminie. Nie można wykluczyć, że sądy będą zawieszać postępowania do czasu usunięcia zagrożenia dla zdrowia uczestników, które było przyczyną zarządzenia posiedzenia niejawnego.

Ponadto Tarcza 3.0 w postępowaniu cywilnym wprowadza możliwość wydania orzeczenia na posiedzeniu niejawnym – w sytuacji, gdy postepowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd odebrał od stron lub uczestników postępowania stanowiska na piśmie, a następnie zamknął rozprawę.

Z doniesień prasowych wiadomo, że Główny Inspektor Sanitarny planuje opublikowanie zaleceń dotyczących warunków sanitarnych prowadzenia rozpraw, które faktycznie ograniczą możliwości sprawnego prowadzenia postępowań, np. zalecając dezynfekcję sali rozpraw po przesłuchaniu każdego świadka.

4.   Przepisy antylichwiarskie w KC i KK

Tarcza 3.0 ogranicza możliwość przewłaszczenia na zabezpieczenie mieszkań przez osoby fizyczne oraz ogranicza licytację lokali mieszkalnych i nieruchomości zabudowanych budynkiem mieszkalnym. Ponadto Tarcza 3.0 wprowadza odpowiedzialność karną osób żądających odsetek przekraczających dwukrotność odsetek maksymalnych.

5.   Przedłużenie zezwoleń na pracę dla cudzoziemców

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemców zostaje przedłużone do 30 dnia następującego po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

6.   Nowa opłata na rzecz PISF

Państwowy Instytut Sztuki Filmowej ma otrzymać 1,5% przychodów uzyskiwanych z tytułu usługi VOD przed duże serwisy internetowe. W przypadku podmiotów zagranicznych opłata ma być ustalana na podstawie przychodów uzyskanych w Polsce.

7.   Nowelizacja Prawa telekomunikacyjnego

Jeżeli umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych została zawarta w formie dokumentowej (czyli np. mailem lub w trakcie nagrywanej rozmowy telefonicznej), abonent będzie mógł wypowiedzieć ją także w takiej formie.

Tarcza 3.0 nakłada na dostawców Internetu obowiązek zapewnienia ciągłości świadczenia usługi. Jeśli abonent zdecyduje się zmienić dostawcę, a nie zostanie zapewniona ciągłość usługi, będzie przysługiwało mu odszkodowanie za każdy dzień zwłoki 1/4 sumy opłat miesięcznych za wszystkie świadczone usługi, liczonej według rachunków z ostatnich trzech okresów rozliczeniowych. W celu skoordynowania działań operatorów w tym zakresie Prezes UKE będzie prowadził system do wymiany informacji.

8.   Skrócenie kadencji Prezesa UKE i nowy tryb wyboru jego następcy

Ustawa skraca kadencję Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej i zmienia tryb wyboru następcy. Kadencja obecnego Prezesa skończy się 14 dni od wejścia w życie Tarczy 3.0. Do wyboru nowego Prezesa UKE nie będzie potrzebna zgoda Senatu, a dotychczasowy prezes nie będzie pełnił funkcji do czasu powołania następcy, lecz zastąpi do zastępca Prezesa UKE, wskazany przez premiera.

9.   Zmiany w Kodeksie spółek handlowych dotyczące terminów dematerializacji akcji

Tarcza 3.0 przesuwa niektóre terminy dematerializacji akcji, co jest istotne dla spółek akcyjnych, których przynajmniej niektóre akcji nie są zdematerializowane. Moc obowiązywania dokumentów akcji wygaśnie z dniem z 1 marca 2021 r., zamiast 1 stycznia 2021 r. Pierwsze wezwanie akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji ma zostać dokonane do 30 września 2020 r. (pierwotnie: 30 czerwca 2020 r.).

10.Wstrzymanie procedury mianowania pracowników służby cywilnej w 2020 r.

Ustawa wstrzymała postępowania kwalifikacyjne dla pracowników służby cywilnej ubiegających się o mianowanie. W 2020 r. te postępowania nie będą przeprowadzane.